Ze stapt graag de barricades op voor een ander, maar dit jaar dreigde Bettelies Westerbeek (38), pastor in Moerwijk, zelf om te vallen. Een gesprek over verlammende bureaucratie, seksisme in de kerk, het grote onrecht van het veen en het zand. En: van radicale naastenliefde.
Anne Kompagnie Laatste update: 06-06-22, 14:29
,,Geef me even een momentje om in een andere stemming te komen.”
In het keukentje van de Marcuskerk in hartje Moerwijk zet Bettelies Westerbeek geconcentreerd alles klaar voor de koffie. Een paar dagen terug overleed de vader van haar pleegkind, ze zorgt waar kan voor zijn ondersteuning.
Een gezin, zo verwoordt Westerbeek het, met ‘typische Moerwijkse multiproblematiek’. ,,Met als grootste uitdaging: geldtekort. Dan wordt moeder weer uitgenodigd om in een zaaltje met tien hulpverleners te praten over hoe ze uit de schulden kan komen. Al die uurlonen bij elkaar opgeteld, daar kan dat gezin een maand lang van eten.”
Geen plaats voor vrouwen
Negen jaar geleden streek Westerbeek – dochter uit een Hardenbergs gezin dat verbonden was aan de Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt – als pastor neer in Moerwijk. Geen voor de hand liggende stap: in de kerk van haar jeugd was geen plaats voor vrouwen aan het roer. ,,Daar was ik het als kind al niet mee eens.”
Op jonge leeftijd wist ze zeker dat ze zich wilde inzetten voor een betere wereld. Als mensenrechtenadvocaat bijvoorbeeld. Of predikant. ,,Dat laatste, dat werd steeds duidelijker mijn pad. Ik geloof in het in praktijk brengen van het evangelie, ook – of vooral – buiten de verplichte zondagochtendbezoekjes aan de kerk om.”
Radicale naastenliefde, noemt ze het. ,,Er zijn voor de ander, ongeacht zijn of haar geloof of afkomst. Zonder een tegenprestatie te verwachten.”
Toen er negen jaar geleden een vacature kwam voor een pioniersfunctie om een nieuwe geloofsgemeenschap (Geloven in Moerwijk) op poten te zetten, aarzelde Westerbeek niet. ,,Op dat momenteel was ik kerkelijk werker in Utrecht, met vooral hoogopgeleide yuppen. Moerwijk kende ik nauwelijks.”
De cijfers, die kende ze wel. De armoede, de schuldenproblematiek, de lage levensverwachting in Moerwijk. ,,Maar hoe goed je je ook inleest: pas toen ik hier naartoe verhuisde, zag ik in de praktijk hoe mensen bezwijken onder het systeem.”
Drugdealers
Het was net na de kredietcrisis, huizen waren in feite onbewoonbaar. Corporaties hadden echter geen geld voor renovaties. ,,Mensen werden ziek door de schimmel in hun huis. Hadden tot diep in de nacht last van lawaai. Werden in hun portiek geconfronteerd met verwarde buren.”
Ze hoorde de verhalen aan en zag het ook met eigen ogen gebeuren. ,,Een groep Eritrese statushouders kwam tegenover me wonen. Zij kregen sneller te maken met drugdealers die wel een klusje voor ze hadden, dan met mensen ze op weg hielpen in hun nieuwe vaderland.”
Het verbaasde Westerbeek dat niemand écht boos leek. ,,Dat Haagse begrip van veen en zand, dat wordt gewoon maar geaccepteerd. Alsof het normaal is dat het veen totaal is ondervertegenwoordigd in de raad. Er worden beslissingen genomen, die in het belang lijken van de stad. Maar een wijk als Moerwijk trekt steevast aan het kortste eind.”
Een voorbeeld? ,,De Erasmusweg. Doordat de weg nu is verbreed, is de connectie tussen de twee helften van de wijk weg. Bewoners aan de ene kant hebben zo minder makkelijk toegang tot voorzieningen aan de andere kant. Er zijn minder oversteekplekken, dus gaan mensen op een onveilige manier de weg over en zijn er meer ongelukken. Het beleid houdt geen rekening met deze bewoners.”
Maandverband
In de kerkgemeenschap die Westerbeek heeft helpen opbouwen, staan de wijkbewoners wél centraal. Er is een buurtmoestuin, waar mensen groenten en kruiden verbouwen. Een goedlopende wijkvoedselbank en een weggeefwinkel. ,,En een luisterend oor. Mensen bellen aan met drie vragen: heb je eten? Heb je maandverband? En: zullen we samen bidden?”
Zo goed als het gaat tracht Westerbeek de mensen die dreigen uit te vallen binnenboord te houden. Zo staat ze regelmatig wijkbewoners bij in de rechtbank of het stadsdeelkantoor. ,,Dat is ongelooflijk ingewikkeld. Voor mij, als goed opgeleide jonge vrouw uit een stabiel gezin, al. Laat staan voor mensen die moeite hebben met lezen.”
Woede-uitbarsting
Die worden vermorzeld, omdat ze niet voldoen aan administratieve plichten, ziet Westerbeek. ,,Of omdat ze een keer uit hun dak gaan bij een gemeentelijk loket. Dan komen ze op een zwarte lijst, terwijl ze misschien best reden hebben tot een woede-uitbarsting. Gevolg is dat ze soms een paar maanden gekort worden op hun uitkering. Een ramp, want voor vrijwel iedereen hier geldt: er is geen buffer.”
De veronderstelling dat armoede altijd iets is waar je zelf altijd wat aan kan doen, vindt Westerbeek onrechtvaardig en onwaar. ,,De mensen hier moeten voldoen aan de eisen van een middenklassesamenleving. Dat lijkt eerlijk, maar het is geen gelijk speelveld. Wie hier woont staat op achterstand.”
Instanties zijn bovendien vooral bezig met fraude opsporen en handhaving, zegt ze. ,,En de dingen die misgaan in de wijk, daarvan krijgen bewoners de schuld. Rattenproblematiek, omdat ze brood laten slingeren. Schimmel in huis, omdat ze niet genoeg zouden luchten.”
En erger. ,,De schietpartij 10 mei, waarbij onze vrijwilliger Willem gewond raakte. Dan volgt vanuit instanties een soort verwijt naar de buurt toe: jullie moeten beter mee werken, vaker melden bij de politie. Waarom mensen dat niet doen? Waarom er geen vertrouwen is in de politie, geen geloof dat een melding iets helpt? Daar staat niemand bij stil.”
Gestrand huwelijk
De laatste jaren waren zwaar als pastor, geeft ze toe. ,,Door corona moest veel wijken. We moesten stoppen met de pizza-avonden en samenkomsten. Ook het distributiecentrum van de voedselbank ging dicht.”
Ook op persoonlijk vlak ervoer ze flink wat tegenwind. ,,Drie jaar geleden strandde mijn huwelijk. Ik moest op zoek naar een een nieuwe woning en voelde voor het eerst wat het met je doet als je nergens voet aan de grond krijgt. In korte tijd verhuisde ik vijf keer, ik heb nog een poos boven de kerk gewoond.”
Bitter
Tot twee keer toe werd Westerbeek flink ziek door een coronabesmetting. ,,Ik voelde me slecht en besefte: als ik nu niet uitkijk, dan verlies ik de hoop. Dat gevaar zit er hier zeker in. Want ondanks ons harde werken zijn alle cijfers rondom armoede er in de jaren dat ik hier ben alleen maar slechter op geworden.”
Westerbeek merkte dat ze bitter werd. ,,Ik had iets te vaak meegemaakt dat er mensen van een onderzoeksbureau langskwamen, om uren met ons te praten. Vervolgens kwam er een rapport uit dat vooral gebaseerd was op dat gesprek. Had ongetwijfeld een hoop geld gekost, maar resultaten? Die bleven uit.”
Het doet haar pijn, maar ontkennen kan ze het niet: het leven van de Moerwijkers om haar heen is momenteel zwaarder dan ooit. ,,Met de huidige energietarieven, de stijgende prijzen in de supermarkt is het haast niet vol te houden. Het geldt ook voor ons werk: er is altijd schaarste, het is zo lastig dingen te financieren. Ik kreeg daar echt last van.”
En dus koos ze ruim een maand geleden voor een pauze. ,,Een sabbatical. Tot september concentreer ik me op mij en wil ik bijkomen in mijn hangmat met een goed boek.” Dat wringt soms. ,,Toen een paar weken terug Willem werd neergeschoten, wilde ik het liefst de boel hier weer open gooien en een inloop voor de wijk organiseren. Maar ik kan het niet. Nu niet.”
Spijt heeft ze niet van de weg die ze heeft gekozen, al is het niet de makkelijkste. ,,Ik heb mijn stem gevonden, dat is ontzettend fijn. Ook op sociale media laat ik van me horen. Over seksisme in de kerk, bijvoorbeeld. Vorig jaar bleek uit onderzoek dat veel vrouwelijke voorgangers daarmee te maken hebben. Ik herken dat.”
Van opmerkingen over de lengte van haar rok en haar zwoele stem tot mannen die net iets te lang een hand of schouder vasthouden na de dienst. ,,Of wat dacht je van een opmerking als: je leidde de dienst best goed, voor een vrouw? Als ik op tv ben geweest, stroomt mijn inbox vol met mannen die zo gezegd in geestelijke nood zitten en met me in contact willen komen.”
Modetrends
Het zijn de mindere aspecten van het ambt. ,,Maar laat ik vooral ook de mooie kanten benadrukken. Hoe fijn het is om met de buurt samen te komen. Het leven wordt hier ook volop gevierd.”
En hoe het wonen in Moerwijk bevalt? ,,Ik vind het heerlijk op een plek te zijn waar je modetrends en interieurhypes aan je voorbij kan laten gaan. De mensen hier zijn eerlijk. Ze zijn er voor elkaar.”
Want die radicale naastenliefde, die werkt twee kanten op. ,,Toen ik dreigde te bezwijken, ving de wijk me op. Ik ben hier inmiddels meer thuis dan ik als opgroeiend meisje in Hardenberg.”
Bron: AD.nl>>
Ondersteun het werk van Geloven in Moerwijk
In Moerwijk wonen veel mensen die afhankelijk zijn van de Voedselbank, leven van weekgeld of gewoon moeite hebben de eindjes aan elkaar knopen en daardoor niet genoeg te eten hebben. Niet alleen is Moerwijk de armste wijk van Den Haag het is ook de meest ongezonde wijk van Nederland. Bijna een hele wijk die tot de risicogroep behoort. Geloven in Moerwijk zet zich in voor deze mensen. Wekelijks geven we ruim 300 gezinnen te eten door ze van een groente & fruit pakket maar ook van een verse maaltijd te voorzien. Juist nu is gezond eten extra belangrijk. Help ons helpen en GEEF
Doneren kan heel makkelijk, veilig, gratis en snel dmv iDeal via Geef.nl
Doneren kan natuurlijk ook door uw gift via uw eigen bankprogramma over te maken naar NL 82 BUNQ 2042 5094 50 tnv stichting Pionieren in Moerwijk
Geeft u liever praktisch? Handzeep, handgel, houdbare levensmiddelen zijn ook van harte welkom.
Over Geloven in Moerwijk
Geloven in Moerwijk is een jonge huis-tuin-en-keuken-kerk in een wijk waar van alles gebeurt; Moerwijk! Wij willen kerk-zijn op een creatieve en praktische manier die past bij onze buurt en buren. Met elkaar willen we een positieve bijdrage leveren aan de plek waar we wonen. Dit doen we onder andere door het buurtpastoraat van Bettelies Westerbeek, door onze Buurttuinen, Samen vieringen, LED-avonden, Pizza-avonden, door ons vrijwilligerswerk bij de Voedselbank, weggeef en kleine prijzen winkel LOEV, de Kinderwinkel, het Tienerrestaurant, Buurtkamer de Luyk, Bij Betje, Heeswijkplein 10 en sinds kort ook DaMoer , door onze sociale onderneming de Moerwijk Coöperatie en daardoor op zo’n manier ons leven en geloof te delen, dat mensen uit verschillende culturen zich bij ons thuis voelen.